Überspringen Sie die Navigation
Landesregierung ‒ Autonome Provinz Bozen - Südtirol
Südtiroler
Landesverwaltung
in Leichter Sprache
Informationen in Leichter Sprache

Cumpedada di grups linguistics tl Südtirol.

 Sön chësta imaja odëise: Le chestionar por la detlaraziun dl grup linguistich ciara fora insciö.
Le chestionar por la detlaraziun dl grup linguistich ciara fora insciö.

Dai 4 de dezëmber dl 2023 inant él tl Südtirol la cumpedada
di grups linguistics.
Cumpedada ó dí
cumpedé les porsones che fej pert de n grup.
Por ejëmpl tan de porsones che al é te n grup linguistich.
Tl Südtirol él 3 grups linguistics:

Te na lege sön l’autonomia dl Südtirol él scrit:
Vigni 10 agn mëss la Provinzia de Balsan cumpedé les
porsones di grups linguistics tl Südtirol.
Insciö sá les porsones che fej politica tl Südtirol:
Tan de porsones che fej pert dl grup linguistich ladin.
Tan de porsones che fej pert dl grup linguistich talian.
Y tan de porsones che fej pert dl grup linguistich todësch.

Che pó pa fá la detlaraziun?
Os messëis avëi la residënza tl Südtirol ai 30 de setëmber dl 2023.
Chësc ó dí:
Os viëis te n comun dl Südtirol y Os sëis scrit ite
te chësc comun.
Y Os messëis avëi la zitadinanza taliana.
Chësc ó dí:
Os fajëis pert dl stat talian.
Por ejëmpl Osc post de nasciüda é tla Talia.
Y Os ëis le dërt da avëi n passaport talian.
Ma i zitadins y les zitadines dl stat talian
ciafa n passaport talian.

Düc i i zitadins y dötes les zitadines mëss
detlaré le grup linguistich.
Chësta detlaraziun é n dovëi.
Porchël pó i zitadins y les zitadines chirí fora:
Iö feji pert dl grup linguistich ladin.
Iö feji pert dl grup linguistich talian.
Iö feji pert dl grup linguistich todësch.
Por ejëmpl:
Iö baii ladin y le ladin me sá bel.
Porchël chiri fora le grup linguistich ladin.

Por ejëmpl:
Mia uma baia ladin y mie pere baia talian.
Tramidui i grups linguistics me plej.
Y iö n'ó nia chirí fora ma un n grup linguistich.
O Os gnëis da n ater stat y baiëis n ater lingaz.
Por ejëmpl:
Te na familia él i geniturs y 2 mituns.
Chësta familia vëgn dala Romania y baia rumen.
La Romania é n stat tl ost dl’Europa.

Ai 30 de setëmber á la familia la residënza tl Südtirol.
Y ara á ince la zitadinanza taliana.

Ci podëise pa Os fá?
Os podëis s'agreghé a un di 3 grups linguistics.
S'agreghé ó dí:
Iö ne sá nia ci grup linguistich chirí fora.
Mo chësc grup linguistich me plej.
Y al me plej so lingaz.Iö baii dër gonot chësc lingaz.
Por ejëmpl: sön le laur o tla vita da vigni de.
Porchël chiri iö fora chësc grup.
O Os podëis ince ne detlaré nia.
Chësc ó dí:
Iö mëti na X sön “I ne detlarëii nia”.
ne aldi pro degun grup linguistich.
Y iö ne m'agreghëii a degun grup linguistich.

Cumpedada di grups linguistics

Sön chësta imaja odëise:
Le chestionar por la detlaraziun dl grup linguistich
ciara fora insciö.

  • Por la sconanza dles mendranzes linguistiches tl Südtirol.
    Mendranzes linguistiches ó dí:
    Ma püces porsones te n stat baia chisc lingac.
    Por ejëmpl:
    Ma püces porsones baia ladin y todësch tla Talia.
    Porchël é ladin y todësch mendranzes linguistiches.
    Y chëstes mendranzes mëss gní sconades.
  • Y por la convivënza dles porsones tl Südtirol.
    Convivënza ó dí: les porsones vir adöm.

Le resultat é important ince por:

  • La destribuziun di posć ti ofizi publics. 
    Posć ó dí: posć de laur.
    Ofizi publics é por ejëmpl: 
    ο La Provinzia de Balsan.
    ο I comuns.o I sorvisc soziai.
    ο L’Aziënda sanitara. 
    ο Le tribunal.
    ο Y les autorités dl stat talian.
    Él tröpes porsones te n grup linguistich? 
    Spo ciafa chësc grup linguistich tröc posć.
  • La spartiziun di fonds provinziai. 
    Fonds ó dí scioldi.
    I fonds dla Provinzia de Balsan vëgn partis söte ciamps desvalis: 
    ο Cultura.
    ο Frabiché.
    Frabiché ó dí: fá sö ciases o frabicac.
    ο Istruziun.
    ο Sanité.
    ο Sozial.
    ο Mobilité.
    Él tröpes porsones te n grup linguistich?
    Spo ciafa chësc grup linguistich tröc fonds
    dala Provinzia de Balsan.
  • La rapresentanza di grups linguistics
    te comisciuns d’ejam desvalies.
    Chësc ó dí:
    Na comisciun é n grup de esperc y espertes.
    I esperc y les espertes ejaminëia y controlëia
    n valgönes cosses.
    Él tröpes porsones te n grup linguistich?
    Spo él tröpes porsones de chësc grup linguistichte na comisciun d’ejam.
    Por ejëmpl: pro i concursc por n ofize publich.

 

Os podëis detlaré le grup linguistich dai 4 de dezëmber dl 2023
inant online da ciasa.
Online ó dí: sön internet.
Porchël messëise avëi:

Al é n video sön la cumpedada di grups linguistics.
Te chësc video odëise: la cumpedada funzionëia insciö.
Os podëis odëi le video cun dötes les informaziuns chiló.

Spo mëss i geniturs o la porsona che á la responsabilité 
da genitur daidé fá la detlaraziun.
Porsona che á la responsabilité da genitur ó dí:
N jonn o na jona n'á nia ciamó 18 agn.
Porchël mëss n'atra porsona se cruzié
de chësc jonn o de chësta jona.
Les porsones cun responsabilité da genitur
pó ester i geniturs.
O pó ince ester por ejëmpl na mëda o n berba.

Important por i geniturs o la porsona cun responsabilité da genitur:

  • Le möt o la möta n’á nia ciamó 14 agn? 
    Spo messëise Os fá la detlaraziun.
  • Le möt o la möta á danter 14 agn y 18 agn?
    Spo mëss le möt o la möta fá la detlaraziun adöm cun Os. 
    Dötes les families tl Südtirol ciafa l’invit
    da tó pert ala cumpedada di grups linguistics online.
    Y düc i jogn y dötes les jones che á danter 
    14 agn y 18 agn ciafa na lëtra cun n PIN.
    N PIN é n numer socrët.
    Le PIN é sön la pröma plata dla lëtra.
    Vigni zitadin y vigni zitadina dl stat talian
    á le dërt da tó para dezijiuns dai 14 agn insö.
    Porchël mët ite düc i jogn y dötes les jones 
    dai 14 agn insö le PIN tla detlaraziun online.

 

Spo podëise scrí fora n documënt da aurí dl 2024 inant.
Os ciafëis chësc documënt a ciasa.
Na porsona dl ofize dla cumpedada Ves porta le documënt a ciasa.
Spo scriëise Os fora le documënt.
Y na porsona dl ofize dla cumpedada vëgn a do le documënt.

Os ciafëis dötes les informaziuns sön la cumpedada di grups
linguistics tl ri lingaz chiló.